Verschillende fasen van een burn-out
Burn-out bestaat uit verschillende fasen
Burn-out is het eindresultaat van een lange periode van chronische stress op de werkplek. Het is een combinatie van cynisme, uitputting en inefficiëntie. Je bent emotioneel uitgeput, overweldigd en voelt je hulpeloos. Het wordt vaak omschreven als een psychologisch syndroom maar we weten dat burn-out ook lichamelijke consequenties heeft.
Hoe weet je of je een burn-out hebt?
Stress resulteert meestal in een burn-out, maar burn-out bestaat niet alleen uit stress. Je kunt je gestrest voelen omdat je veel dingen te doen hebt en merkt dat je daar niet genoeg tijd voor hebt. Een onrealistische deadline die kosten wat het kost behaald moet worden kan voor veel spanning zorgen. Burn-out kan zich in zowel fysieke als emotionele symptomen uiten. Velen worden daarvan beschreven in de 12 fasen van burn-out.
Lichamelijk moe en uitgeput, hoofdpijn of andere ziekten en niet kunnen eten of slapen zijn typische symptomen zijn van een burn-out. Uitputting en verlies van motivatie zijn belangrijke tekenen dat een burn-out op de loer ligt. Je kunt een burn-out krijgen als je voor langere tijd extreem moe voelt en zich hulpeloos of teruggetrokken voelt. Als je het gevoel hebt dat je geen controle of zelfs geen toekomst hebt, kijk dan naar andere symptomen die mogelijk bij burn-outdiagnoses passen.
Welke fasen van een burn-out zijn er?
Mensen met een burn-out realiseren zich vaak te laat wat er gebeurt. Hoewel er meestal genoeg voortekenen zijn die duidelijk worden genegeerd. De twaalf fasen van de burn-out zijn:
Verschillende fasen van een burn-out
We bespreken de verschillende fases in dit artikel. Klik op een fase om direct door te lezen.
Buitengewoon ambitieus (fase 1)
Ambitie hebben is een goede waarde om te hebben wanneer je grote doelen voor jezelf stelt. Bijvoorbeeld dat je carrière wilt maken binnen het bedrijf waarin je werkzaam bent. Je hebt daarbij ideeën hoe je dit wilt gaan bereiken.
Deze stap is de eerste aanzet tot een burn-out. Het proces start wanneer er sprake is van grote obsessie tot zelfbewijs. Daarnaast is er de neiging en bereidheid om meer verantwoordelijkheid op je te nemen. Naast het werk van jezelf neem je dat ook van anderen op je schouders. Je eigent jezelf meer verantwoordelijkheid toe. Je wilt bewijzen dat je er niet alleen voor jezelf bent op het werk maar ook voor anderen. Collegialiteit staat hoog in het vaandel. Je hebt hierdoor moeite hebt om 'nee' te zeggen tegen extra werk.
Harder en meer werken (fase 2)
Tijdens de eerste paar fases nemen je gevoelens rondom verantwoordelijkheid steeds meer toe. Je ziet dat je meer op je moet nemen wil je impact maken. Dat wat anderen doen heeft consequenties ten aanzien van jouw doelen c.q. het resultaat van het werk dat je oplevert. Je gaat meer werk aannemen omdat je denkt dat ze kunnen bijdragen aan de hoge persoonlijke verwachtingen die je hebt. Deze verplichting die je jezelf oplegt maakt dat je alles zelf wilt doen om toch maar die deadlines te kunnen behalen. Falen is geen optie kan bij je te boven schieten. Tijdens deze fase is het ook moeilijk voor je om de juiste prioriteiten te stellen in taken. Immers, alles is belangrijk.
Zelfverwaarlozing (fase 3)
Door de hoeveelheid werk die de je moet gaan verzetten, houd je geen tijd meer over voor iets anders dan werken. Sterker nog, het voelt alsof de dagen te kort zijn om alles te doen wat jij vindt dat gedaan moet worden. Zaten er maar 12 uur meer in een dag en het is geen probleem om in het weekend door te werken toch?
Het gevolg is dat je belangrijke dagelijkse bezigheden zoals slapen, eten en tijd doorbrengen met familie gaat verwaarlozen of op een lager pitje zetten. Of je probeert het ergens tussenin te wringen omdat je alle tijd die je hebt zo efficiënt mogelijk wilt gebruiken. Multitasking heb je verworven tot je tweede natuur.
Deze manier van werken gaat je steeds gemakkelijker af want je ziet het resultaat. Je raakt eraan gewend aan het idee dat dit nu eenmaal hoort. Anderen zullen jouw levensstijl als ongezond verklaren en misschien krijg je nu al zo nu en dan wat opmerkingen hierover. De eerste kleine fouten te verschijnen maar die heb je snel in de gaten en werk je zijdelings wel weer weg. Tenminste, als je daar maar aan toekomt.
Conflictvermijdend gedrag (fase 4)
Het werk neemt steeds meer toe want anderen hebben jou ook gevonden. Jij neemt het allemaal maar van harte aan want het bevestigt jouw idee dat je belangrijk bent. Dat jij en het werk wat je doet ertoe doet. Helaas ontstaan er steeds meer conflicten zoals afspraken die je vergeet of te laat komen daarvoor. Je hebt daar altijd wel een excuus voor hoe dit komt en legt de schuld buiten je.
Het zijn anderen die niet goed genoeg hun best doen. Hun mate van kwaliteit is in jouw ogen te laag en dat kan natuurlijk niet. Met de toenemende druk op de verwachtingen die anderen van je hebben laten ook de eerste lichamelijke klachten zich zien. Je voelt een toename van stress en begint uitgeput te voelen.
Verandering van persoonlijke waarden (fase 5)
De focus van je leven begint te veranderen. Jouw directe omgeving, de mensen waar je de meeste tijd mee doorbrengt en wat de meeste tijd opslokt is het kantoor, je collega’s en je werk.
Belangrijke persoonlijke waarden, vrienden, familie en hobby's worden weggelaten omdat het niet past bij de focus die je hebt voor je werk. Ze worden niet als relevant gezien voor de doelen die je hebt gesteld. Daarnaast rechtvaardig je de veranderingen in prioriteiten zonder de nadelige effecten te herkennen.
Je neemt het maar voor lief aan dat je concessies moet doen omdat dit nu eenmaal deel uitmaakt van het grotere plan. Wanneer je je doelen hebt bereikt dan zul je wel weer tijd kunnen besteden aan andere belangrijke dingen in het leven. Tenminste, als je denkt dat je je doelen zult behalen.
Problemen ontkennen (fase 6)
Problemen stapelen zich op. Meer werk, meer druk, meer stress en meer lichamelijke klachten. Echter de werkelijke bron ervan wordt ontkend. Alles gaat mis en het voelt alsof alles en iedereen tegen je is. Het zit niet mee en je raakt sneller geïrriteerd, bozer en wellicht zelfs verbitterd. Je naasten zien dat de problemen worden veroorzaakt door tijd en werk, niet door veranderingen in het leven. Maar daar geef je geen aandacht aan.
Sociale isolement (fase 7)
Je begint je steeds meer afstand te nemen van diegene die niet bijdragen aan jouw succes. Mensen die opmerkingen maken over jouw manier van doen is wel het laatste wat je nu kunt gebruiken.
Je gaat sociale contacten minimaliseren en je raakt steeds verder geïsoleerd. Je partner, familie en vrienden worden als een last beschouwd in plaats van dat je ze ziet als ondersteuning. In dit stadium raakt de je nog gestrest en wend je tot middeltjes om je beter te voelen.
De lichamelijke klachten nemen steeds meer de overhand en naast alle stress wil je je zo nu en dan ook nog goed voelen. Je gaat alcohol consumeren om voor heel even de druk op je schouders te verlichten. En gaat medicijnen nemen om maar van die klachten af te komen. Was er maar een quick fix.
Duidelijke gedragsveranderingen (fase 8)
Je laat nu duidelijke veranderingen zie in je gedrag. In hoe je de dingen doet in het leven. Je familie en vrienden maken zorgen over je maar daar heb je even geen aandacht voor. Niets is op dit moment van belang voor je behalve de doelen die je wilt behalen. Voor de ballen die je hoog probeert te houden.
De veranderingen in je levensstijl worden steeds duidelijker. Doordat je je leven dusdanig hebt georganiseerd dat alles ten dienste staat van de doelen die je jezelf hebt gesteld is dit proces geleidelijk verlopen. Je kunt hierdoor vrij lang in verblijven afhankelijk van je leeftijd, persoonlijkheid en de lapmiddelen die je hier en daar inzet. Maar dan komt het omslagpunt.
Identiteitsverwarring c.q. depersonalisatie (fase 9)
Je wordt overrompeld door het gevoel dat je het contact met jezelf kwijt bent geraakt. Je beschouwt jezelf noch anderen als waardevol. Je beseft het belang van je eigen behoeftes niet meer. Het perspectief van tijd wordt teruggebracht tot het heden. Alles moet vooral nu af zijn. Er bestaat geen later. Je werk moet nu af zijn, je moet je nu beter voelen en je lichamelijke klachten moeten nu onderhand wel over zijn.
Je begint je leven als zinloos te zien en je gaat je eigen gezondheid nog meer verwaarlozen.
Innerlijke leegte (fase 10)
In deze fase voel je je totaal nutteloos, angstig en moe. Je gaat op zoek naar andere activiteiten om deze gevoelens te doen vergeten of zelfs overwinnen. Adrenaline is ontzettend hoog wat ervoor kan zorgen dat je riskante activiteiten gaat ondernemen. Nog meer alcohol tot je nemen. Seksuele contacten opzoeken of zelfs drugs nemen om even een kick te krijgen. Tijdelijk “weg” te zijn van het leven dat je nu hebt opgebouwd.
Depressie (fase 11)
Je innerlijke gemoedstoestand is omgeslagen. Het gevoel van leegte en nutteloosheid overheerst en dat maakt je depressief. Je voelt je onverschillig, hopeloos en vermoeid. Het is anders dat je je even down voelt. Dat soort gevoelens duren vaak maar enkele uren of dagen. Wanneer je in een depressie zit kan je daar weken of maanden last van hebben.
Zowel jonge als oudere mensen kunnen hier mee te maken hebben. Het kan iedereen en op alle leeftijden vóórkomen. Elke dag sta je met een somber gevoel op en ga je ook weer mee naar bed. Gedurende de dag zijn er maar weinig dingen die je interessant vindt. Plezier in het leven is ver te zoeken.
Burn-out: Fysieke en/of mentale instorting (fase 12)
De fase van burn-out is bereikt. Je stort in, zowel fysiek als mentaal. Er komt helaas niets meer uit je. Al je plannen zijn omgevallen. Het leven dat je hebt opgebouwd stelt niets meer voor. Je ziet de zin en het nut van het leven niet meer in en je kunt zelfs zelfmoordgedachten hebben. Fysieke, mentale en emotionele ineenstorting is het eindstation.
Voorkomen is beter dan genezen en in het geval van een burn-out kun je maar beter vroegtijdig aan de bel trekken. Zoals we al zagen zorgt een burn-out niet alleen voor psychologische en lichamelijke schade. Het kan ook de relaties met je partner, familie en andere belangrijke mensen in je leven negatief beïnvloeden. Structurele wijzigingen, door de doelen die je nastreeft in het leven, kunnen juist de oorzaak zijn dat de zin en plezier in je leven wegvallen.
Zowel fysiek als mentale zelfzorg kan, als je in een stressvolle situatie bevindt, de sleutel zijn om burn-out te voorkomen. Door te sporten, je te concentreren op positievere slaapgewoonten en gezonder te eten, kun je mogelijk een burn-out voorkomen.
Probeer op een dieper niveau mogelijke oorzaken van stress en burn-out te identificeren. Dit kan worden gedaan door een dagboek bij te houden van mogelijk stressvolle situaties en uw neiging tot negatieve stemmingen. Je kunt beginnen met het herkennen van tekenen van een burn-out en maatregelen nemen om dit te voorkomen door uw ervaringen bij te houden.
Herstellen van Burn-out
Om je verder op weg te helpen hebben we een aantal hulpmiddelen beschikbaar. Zo bevat onze site een burn-out test om te zien in welke mate je een burn-out hebt. Daarnaast bieden wij een gratis e-book over burn-out aan die je op weg helpt de symptomen te herkennen en een eerste start naar je herstel. Wil je diepgaandere ondersteuning en kracht bijzetten in je herstel dan hebben we daarnaast nog een 30-daagse online training en persoonlijke begeleiding.
Referenties:
https://www.intermediair.nl/werk-privebalans/burn-out/de-12-fases-van-burn-out
https://zety.com/blog/burnout?gclid=EAIaIQobChMIwJnMjoyW7gIVC-d3Ch0v3A9VEAMYASAAEgIhW_D_BwE
https://www.dominionsystems.com/blog/the-12-stages-of-burnout
https://www.nvvp.net/cms/showpage.aspx?id=1466