Wat is stress?
Stress is een gevoel dat opkomt wanneer je denkt dat je niet aan specifieke eisen en gebeurtenissen kunt voldoen. Stress kan zelfs een chronische aandoening worden wanneer je voor langere tijd of veelvuldig dit gevoel ervaart.
Vanuit ons oerinstinct is stress de natuurlijke verdediging van het lichaam tegen roofdieren en gevaren. Het zorgt ervoor dat je lichaam wordt overspoeld met hormonen die bepaalde lichamelijke systemen voorbereiden op het vermijden van gevaar of om deze onder ogen te zien. Dit wordt ook wel het vecht- of vluchtmechanisme genoemd.
Wanneer we voor een uitdaging of bedreiging staan merken we dat fysiek via ons lichaam. Je lichaam activeert middelen die je helpen om de uitdaging aan te gaan of om zo snel mogelijk veiligheid te bereiken.
Het lichaam zal namelijk meer cortisol-, adrenaline- en noradrenalinechemicaliën aanmaken. Dit levert de volgende fysieke reacties op:
Verhoogd bloeddruk
Verhoogde spierspanning
Zweten
Alertheid
Al deze factoren verbeteren je vermogen om te reageren op een mogelijk gevaarlijke of moeilijke situatie. Adrenaline en noradrenaline zorgen er tevens voor dat je hartslag verhoogd wordt. Ze bereiden je voor om actie te ondernemen.
Soorten stress
Het National Institute of Mental Health (NIMH) stelt dat er meerdere types stressoren zijn. Ze hebben als overeenkomst dat ze allen fysieke en mentale gezondheidsrisico’s met zich meedragen. Een stressor kan eenmalig zijn of kort duren, maar het kan ook voor een langere periode aanhouden. Niet iedereen is hetzelfde. Sommige mensen kunnen beter en effectiever omgaan met stress en daardoor sneller ervan herstellen dan anderen.
Drie voorbeelden van stressoren worden ook geïdentificeerd door NIMH:
Routinematige stress, zoals kinderopvang, thuiswerk of financiële lasten
Plotselinge, verstorende veranderingen, zoals verandering van thuisomgeving of verlies van werk
Traumatische stress veroorzaakt door extreme trauma na een ernstige aanval, milieuramp, oorlog of ernstig ongeval.
Acute stress
Dit type stress is de meest voorkomende vorm van stress en is van korte duur. Acute stress ontstaat wanneer je rekening gaat houden met de druk van recente gebeurtenissen of als je het hoofd moet bieden aan uitdagingen in de nabije toekomst. Je kunt je bijvoorbeeld gestrest voelen over een recente woordenwisseling of een toekomstige deadline. De stress zal echter afnemen of verdwijnen zodra het conflict is opgelost of als de deadline is gehaald.
Acute stressfactoren zijn vaak nieuwe incidenten en zijn meestal duidelijk en onmiddellijk. Zelfs met de moeilijkere uitdagingen waarmee mensen worden geconfronteerd is het mogelijk om goed uit de situatie te komen.
Acute stress veroorzaakt niet dezelfde schade als chronische, langdurige stress. Gevolgen op korte termijn zijn hoofdpijn, maagklachten en matige angst. Echter kunnen herhaalde gevallen van acute stress gedurende een lange periode chronisch en schadelijk worden.
Chronische Stress
Dit soort stress is schadelijker over een langere periode.
Aanhoudende armoede, een disfunctioneel gezin of een ongelukkig huwelijk zijn voorbeelden van chronische, stressvolle situaties. Het gebeurt wanneer je geen enkele manier ziet om stressoren te vermijden, niet meer naar oplossingen zoekt of wanneer je geen constructieve oplossing kunt bedenken. Traumatische gebeurtenissen die je op jonge leeftijd hebt meegemaakt kunnen ook bijdragen aan chronische stress.
Chronische stress maakt het voor het lichaam moeilijk om terug te keren naar een normale en gezonde lichamelijke toestand. Dat kan problemen opleveren in de volgende lichamelijke systemen:
Hart en vasculair systeem
Ademhaling
Slaap
Immuunsysteem
Reproductieve voortplanting
Permanente stress kan ook het risico vergroten wanneer je lijdt aan diabetes type 2, een hoge bloeddruk en hartaandoeningen. Wanneer stress chronisch wordt kunnen depressie, angststoornissen en andere psychische stoornissen, zoals posttraumatische stressstoornis (PTSS), ontstaan.
Chronische stress kan onopgemerkt blijven omdat je het niet meteen herkent of niet in de gaten hebt dat je je eigenlijk al voor een langere periode geagiteerd en wanhopig voelt.
Het kan onderdeel worden van je persoonlijkheid en gedrag, doordat je constant vatbaarder wordt voor stress, ongeacht de scenario's waarmee je wordt geconfronteerd.
Mensen met chronische stress lopen kans op ernstige risico’s wat kan leiden tot burn-out, zelfmoord, gewelddadigheden gebruiken, een beroerte of zelfs een hartaanval.
Oorzaken van stress
Ieder mens reageert anders op stressvolle situaties. Wat voor de één stressvol is hoeft niet per se voor een ander ook zo te zijn. Daarnaast kan bijna elke gebeurtenis wel stress veroorzaken. Sommige mensen kunnen zich gestrest voelen door simpelweg aan een trigger of meerdere kleinere triggers te denken.
Geestelijke gezondheidsproblemen, zoals depressie of een gevoel van frustratie, onrechtvaardigheid en angst, kunnen ervoor zorgen dat bepaalde mensen zich meer gestrest voelen dan anderen. Eerdere ervaringen kunnen van invloed zijn op hoe een individu reageert op stressoren. Veelvoorkomende gebeurtenissen in het leven die stress kunnen veroorzaken zijn onder meer:
Werkgerelateerde problemen
Familieproblemen
Ziekte
Relaties, huwelijk, echtscheiding
Andere vaakgenoemde oorzaken van stress zijn:
Abortus of verlies van zwangerschap
Angst voor een ongeval
Angst voor criminaliteit of buurtproblemen
Overmatig lawaai, vervuiling en overbevolking
In afwachting op een belangrijk uitslag of resultaat
Tekenen en symptomen van stress
Stress kan van korte of lange duur zijn. Beide kunnen een verscheidenheid aan symptomen veroorzaken, maar chronische stress kan in de loop van de tijd een ernstig effect op het lichaam hebben en op de lange termijn gevolgen voor de gezondheid hebben.
Er zijn enkele veelvoorkomende tekenen van stress:
Stemmingswisselingen
Zweet- of klamme handen
Minder zin in seks
Diarree
Slaapproblemen
Spijsverteringsproblemen
Gevoel van verwarring
Bezorgdheid
Regelmatig ziek
Tandenknarsen
Veelvuldig Hoofdpijn
Weinig energie
Toename spierspanning in nek en schouders
Lichamelijk ongemak en pijn
Hartkloppingen
Trillingen van het lichaam
Welke invloed heeft stress op de gezondheid?
Jouw lichaam is ontworpen om te kunnen omgaan met stress en om te reageren op stress. Stress kan positief zijn. Het houdt ons alert, gemotiveerd en veilig.
Stress wordt negatief wanneer een individu voortdurend voor uitdagingen staat zonder stressvermindering of ontspanning. Als gevolg hiervan raakt de persoon overwerkt en neemt de stress-gerelateerde spanning toe.
Als je kijkt naar het effect dat stress op je leven kan hebben is het verband tussen de geest en het lichaam duidelijk. Je zorgen maken over diverse situaties rondom een relatie, geld of woonsituatie kan leiden tot problemen op het gebied van lichamelijke en geestelijke gezondheid. Denk hierbij aan een verhoging van je bloeddruk of verergering van diabetesklachten.
Je lichaam reageert anders wanneer je hersenen te maken krijgen met hoge niveaus van stress. Ernstige acute stress kan hartaanvallen, hartritmestoornissen en zelfs een plotselinge dood veroorzaken, inclusief betrokkenheid bij een natuurramp. Stress is ook mentaal destructief. Hoewel sommige stress kan leiden tot milde angst of irritaties kan langdurige stress ook leiden tot burn-out, angst en depressie.
Diagnose van stress
Als je problemen hebt met het beheersen van stress in je leven of als je reactie op een gebeurtenis intenser is dan je zou willen, dan is het een goed idee om met een specialist te praten die je snel en adequaat kan helpen. Deze persoon zal je naar aanleiding van je situatie informeren en enkele vragen stellen, zoals:
Heeft er in de afgelopen drie maanden een traumatische levensgebeurtenis plaatsgevonden?
Is er een verschil in stressniveau tijdens thuis- of werksituaties?
Houd je stress mogelijk verband met verdriet?
Als je een psychische stoornis hebt, houdt dit mogelijk verband met je stress?
Op basis van jouw antwoorden op deze vragen en op basis van andere gebieden kan de expert enkele dingen voorstellen die je kunnen helpen.
Stress, vermoeidheid en burn-out
Wanneer je al geruime tijd rondloopt met vermoeidheid en je dit wijt aan de hoge mate van stress in je leven kan je zomaar een burn-out oplopen. Vaak heb je al veel symptomen die gerelateerd zijn aan een burn-out en ben je al in een vergevorderde stadia. U kunt ook ons gratis e-book over burn-out kenmerken downloaden. Tot slot is kunt u ook deze gratis online burn-out test doen om te zien of je daadwerkelijk een burn-out hebt.
Referenties:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Stress
https://www.nimh.nih.gov/health/publications/stress/index.shtml
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3894304/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6132651/
https://www.medicalnewstoday.com/articles/145855#definition
https://www.verywellmind.com/stress-and-health-3145086
https://www.helpguide.org/articles/stress/stress-symptoms-signs-and-causes.htm
https://my.clevelandclinic.org/health/articles/11874-stress#:~:text=Stress%20is%20the%20body's%20reaction,your%20body%2C%20en%20your%20thoughts
https://www.webmd.com/balance/stress-management/what-is-stress#2