Stress en vermoeidheid
De drukte in ons leven neemt steeds meer toe. Er wordt veel van ons gevraagd vanuit verschillende kanten, wat ons gevoel van behagen onder druk zet. Dit kan werk, gezin, familie of externe omgevingsfactoren als ziektes en geweld betreffen. Doordat we tegenwoordig via verschillende apparaten verbonden zijn met het Internet krijgen we ook te maken met een overvloed aan informatie.
We voelen ons soms moe, maar het wordt een probleem wanneer we ons vaker moe voelen dan we gewend zijn. Wanneer er geen moment meer is om daarvan te herstellen dan kan dat leiden tot chronische vermoeidheidsverschijnselen. Vermoeidheid is een multidimensionale structuur met zowel fysieke als mentale aspecten.
Vermoeidheid gerelateerde stoornissen wordt vaak in verband gebracht met psychisch leed (bijv. chronisch vermoeidheidssyndroom). Er zijn aanwijzingen dat vermoeidheid en stress met elkaar verbonden zijn en elkaar beïnvloeden. Lange spanningsvereisten kunnen leiden tot vermoeidheid en daarmee samenhangende constructies, zoals uitputting.
Wat is vermoeidheid?
Vermoeidheid is iets anders dan moeheid of slaperigheid. Aan het eind van de dag, wanneer je lichaam slaap nodig heeft om te herstellen, voelen we ons normaal gesproken moe of suf. Hoewel vermoeidheid je moe of slaperig kan maken is vermoeidheid een chronisch gevoel van gebrek aan motivatie of energie.
Daarnaast is het goed om te beseffen dat er een verschil is tussen fysieke vermoeidheid en vermoeidheid ten gevolge van overmatig stress.
De meeste mensen houden geen rekening met hun slaappatroon als aanleiding voor hun vermoeidheid. Dit kan verklaren waarom de psychologische kant van vermoeidheid zo over het hoofd wordt gezien.
Het is gemakkelijker voor ons om onze gevoelens van vermoeidheid te wijten aan iets concreets, zoals slechte nachtrust, een laag ijzergehalte, menopauze, enz. Hoewel het merkbare factoren zijn, kan hoe je je voelt vaak een verklaring zijn voor waarom je energieniveau daalt.
Wat is het verschil tussen stress en vermoeidheid?
Stress kun je zowel mentaal als lichamelijk ervaren op de uitdagingen die we meemaken in het leven. Stressoren kunnen daarbij van alles veroorzaken, van zweten tot aan een hartaanval.
Vermoeidheid is een vorm van extreme moeheid, ook wel uitputting genoemd. Dit kan chronisch of acuut zijn. Hier kunnen gedragingen de oorzaak van zijn, maar ziektes ook.
Symptomen van stress-gerelateerde vermoeidheid
Hoewel vermoeidheidssymptomen meestal een gevoel van vermoeidheid of sufheid zijn gaat vermoeidheid als gevolg van stress meestal gepaard met andere symptomen:
Pijnlijke spieren, doffe spieren of zwakke spieren
Hoofdpijn
Humeurigheid, prikkelbaarheid of gemakkelijke onrust
Duizeligheid en wazig zien
Verlies van eetlust
Problemen met geheugen op korte termijn
Moeilijk concentratie op te brengen voor taken
Vertraagde reflectie of moeilijkheid bij het nemen van beslissingen
Voelt alsof je acties nutteloos zijn of dat je situatie niet kan worden gewijzigd
Gebrek aan motivatie
Vaak voel je je eenzaam en geïsoleerd zodra je door stress uitgeput bent geraakt. Je wilt je dan verstoppen voor de wereld of je hebt het gevoel dat je liever naar bed wilt en er niet meer uit wilt gaan. Leven met chronische stress heeft vaak invloed op je relaties en werk en het geeft een eenzaam en ontoereikend gevoel.
Wat doet stress met ons lichaam?
Of het nu gaat om een slechte werkdag of het meemaken van een stressvolle situatie, je lichaam zet allerlei mechanismes in om adequaat te kunnen reageren op de stress die je ervaart, waarbij het qua overleving vooral gericht is op de korte termijn dan de lange termijn.
Dit begint met het stimuleren en aanmaken van hormonen, zoals adrenaline en cortisol. Ze werken samen om je bloedvaten en bloeddruk te verhogen en je lever aan te moedigen om opgeslagen suiker (glycogeen) op te nemen en deze als glucose in je bloedbaan te pompen zodat je lichaam dit als brandstof gaat gebruiken.
Dit is allemaal goed als je gaat vechten of vliegen, maar de keerzijde is dat verschillende belangrijke delen van je lichaam, zoals je spijsvertering, voortplantingssysteem en immuunsysteem, vaak op een lager pitje gaan functioneren. Deze plotselinge aanpassing c.q. vertraging heeft invloed op je energieniveau.
Hoe verlicht ik vermoeidheid?
Het begint door te herkennen dat je vermoeidheid verband kan houden met het stressniveau in je leven. Dit biedt een richting waarin je kunt gaan zoeken naar de oplossing voor dit probleem. De oorzaak van stress en gespannenheid kunnen soms moeilijk aan te pakken zijn wanneer we het idee hebben dat er geen directe oplossing op voorhanden is. Vooral in situaties die betrekking hebben tot werk, familie en relaties.
In deze gevallen is het misschien gemakkelijker om de manier waarop je op stress reageert en je kijk op de situatie te veranderen dan om te proberen de oorzaak van je probleem volledig weg te nemen.
Er zijn een aantal fundamentele dingen die je kunt doen om je aanpak op een stressreactie te veranderen.
Als je voelt dat je onder druk staat en moe en bezorgd bent is deze gevoelens opkroppen het ergste dat je kunt doen. Wellicht denk je dat het geen zin heeft om erover te praten; niemand kan je helpen en in plaats daarvan maak je je alleen maar zorgen om diegene waar je om geeft.
Dit soort reacties veroorzaken echter alleen maar meer problemen. Het is beter om met iemand te praten die je vertrouwt en die je gevoelens kan delen. Ook al kan hij of zij je misschien niet direct met je probleem helpen, maar wel op zijn minst emotionele steun bieden.
Er zijn verschillende manieren waarop u stress-gerelateerde vermoeidheid kan verminderen.
Erken de oorzaken van de stress
Allereerst moeten de oorzaken van je stress worden onderkend en moeten er stappen worden ondernomen om deze te verhelpen. Als je werk je te veel stress oplevert is het misschien tijd om op zoek te gaan naar een nieuwe baan of om even te ontspannen en op vakantie te gaan.
Als je relatie je veel spanning geeft kun je besluiten om eens te praten met een relatiecoach of therapeut die je verder kan helpen om zicht te krijgen in de dynamiek van je relatie.
Ontspanningsoefeningen
Doe elke dag wat activiteiten die gericht zijn op ontspanning. Het is gebleken dat yoga of meditatie helpt om de algehele spanning te verminderen. Je zult je overdag beter voelen door elke dag 15 minuten de tijd te nemen om te ontspannen. Doe deze activiteiten tot wanneer je ze met gemak kunt doen. Zie het niet als een uitdaging waardoor je jezelf weer voorbijgaat. De intentie is om te ontspannen en niet om een prestatie neer te zetten.
Vul je dagelijkse routine aan met lichaamsbeweging. Onderzoek toont aan dat regelmatige lichaamsbeweging het welzijnsgevoel verhoogt en symptomen van angst en depressie vermindert.
Goede nachtrust
Slaap goed en eet gezond. Het is moeilijk om te slapen als je gespannen bent. Het kan zijn dat je de hele nacht niet kunt slapen. Eenmaal in slaap wordt het hierdoor moeilijker om weer fris wakker te worden. Toch is het elke avond nodig om op tijd naar bed te gaan en elke ochtend op hetzelfde tijdstip op te staan.
Gezonde voeding
Denk goed na over wat je eet en drinkt. Voedsel kan vaak een bron van troost zijn als je je emotioneel neerslachtig voelt of als je van streek bent. Wanneer je gestrest bent en je ook nog eens vermoeid voelt is de kans groot dat je je hieraan toegeeft.
Suikerrijke producten en vette voeding kan je voor korte duur een goed en energiek gevoel geven. Helaas is het zo dat je daarna een dip krijgt en je je daarna nog meer uitgeput voelt. Je gaat je daardoor nog slechter voelen waardoor je wellicht weer toegeeft aan deze voedingsmiddelen. Je komt dan in een cyclus terecht, wat lastig te doorbreken is. Gelukkig zijn er veel voedingsmiddelen die het tegenovergestelde voor je kunnen doen - die niet alleen je humeur stimuleren, maar ook je energieniveau.
Gezonde voeding helpt bij het herstellen van je energieniveau. Maak er een prioriteit van dat je elke dag gezond eet. Het is belangrijk dat je de juiste voedingsstoffen inneemt die ervoor zorgen dat je je beter gaat voelen.
Stress, vermoeidheid en burn-out
Wanneer je al geruime tijd rondloopt met vermoeidheid die te wijten kan zijn aan de hoge mate van stress in je leven kan je zomaar een burn-out oplopen. Vaak heb je al veel symptomen die gerelateerd zijn aan een burn-out en ben je al in een vergevorderd stadium. Download ook hier ons gratis e-book om burn-out te herkennen.
Tot slot kan je onze gratis online burn-out test die je kunt doen om te zien of je daadwerkelijk een burn-out hebt.
Referenties:
https://www.gezondheidenwetenschap.be/richtlijnen/vermoeidheid
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780128009512000431
https://www.healthcentral.com/article/stress-and-fatigue
https://www.avogel.co.uk/health/stress-anxiety-low-mood/stress/is-fatigue-a-sign-of-stress/